Zapłodnienie homologiczne i heterologiczne

.

Ocena etyczna in vitro heterologicznego.

.

Do oceny etycznej metod wspomaganej prokreacji istotne jest uwzględnienie dawców komórek rozrodczych. Z tego względu zarówno sztuczne zapłodnienie pozaustrojowe (jak i wenątrzustrojowe) dzieli się na homologiczne – gdy gamety pochodzą od małżonków, oraz heterologiczne – kiedy przynajmniej jedna z komórek płciowych pochodzi od dawcy różnego od małżonków. Przypadek pierwszy omówiony jest – od strony etycznej – w zakładce Kontrowersje dotyczące zapłodnienia in vitro. Obecnie przedstawimy problemy etyczne związane ze sztucznym zapłodnieniem heterologicznym.

W sztucznym zapłodnieniu heterologicznym pojawiają się te same dylematy etyczne, co w zapłodnieniu homologicznym (mamy tu do czynienia z tymi samymi technikami reproduktywnymi), jednakże pojawia się nowa okoliczność, która zasadniczo przyczynia się do negatywnej oceny etycznej tego zabiegu. Jest nią fakt wykorzystania do zapłodnienia gamet przynajmniej jednej z osób spoza małżeństwa, w przypadku, gdy u któregoś z małżonków istnieje na przykład niemożność wyprodukowania prawidłowych komórek rozrodczych. Takie uciekanie się do komórek płciowych osób „trzecich” sprzeciwia się godności oraz samoidentyfikacji dziecka. Mamy tu do czynienia z zaburzeniem podstawowych relacji rodzinnych; dziecko nie jest genetycznie potomkiem swoich rodziców (przynajmniej jednego z nich), lecz anonimowych dawców komórek. W skrajnych przypadkach może ono nie mieć żadnej więzi biologicznej z prawnymi rodzicami. „Czyim jestem dzieckiem – pyta po latach – rodziców, którzy mnie wychowali, czy też tych, od których otrzymałem materiał genetyczny?”. Zapłodnienie heterologiczne powoduje także rozdźwięk między pokrewieństwem genetycznym a pokrewieństwem społecznym.

Szczególnymi odmianami in vitro heterologicznego są praktyki macierzyństwa zastępczego, implantacji embrionów w łonach samotnych kobiet czy też po śmierci jednego z małżonków. Zastosowanie tych sposobów sztucznej prokreacji stanowi „urzeczowienie” dziecka, które traktowane jest jak towar, przedmiot kontraktu.

.

.